معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان با بیست و یكم مطرح كرد؛
نقاط عطف کارنامه فناوری ایران تا ۴۴سالگی انقلاب
به گزارش بیست و یکم، معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی ریاست جمهوری با بررسی نقاط عطف پیشرفت کشور درحوزه علم و فناوری در ۴ دهه اخیر اظهار داشت: دانش بنیان ها در مقاطع مختلف درمقابله با تحریمها بن بست شکنی کردند.
خبرگزاری مهر -گروه دانش و فناوری؛ ایران بعد از انقلاب اسلامی و به خصوص در دو دهه اخیر روند پرشتابی را در عرصه علم و فناوری در پیش گرفته و آمارهای بین المللی هم این ادعا را تأیید می کند. کشور ما در «تولیدات علمی» که یک شاخص مهم در پیشرفت کشورها شمرده می شود، روند صعودی چشمگیری داشته بطوریکه امروز جمهوری اسلامی در شاخص تولید علم با ۳۵ پله صعود از رتبه ۵۲ در سال ۱۳۵۹ به رتبه ۱۶-۱۷ در سال ۱۴۰۲ دست یافته و به عبارتی تولید علم ایران در این شاخص نسبت به اول انقلاب بیشتر از ۱۵۰ برابر شده است. در امتداد «گفتمان سازی علم و فناوری» هم طی دو دهه گذشته، ایران فعالانه از توسعه صنایع فناوری پیشرفته و ایجاد اکوسیستم های نوآوری و تولید مبتنی بر دانش حمایت کرده است.
در ابتدای دهه ۸۰ در کشور به لحاظ ساختاری شاهد اتفاقات خوبی در عرصه فناوری و نوآوری بودیم بطوریکه با تاکید مقام معظم رهبری در استفاده صحیح و مناسب از ظرفیتهای علمی نخبگان در امتداد توسعه کشور و رفع موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم افزاری، بنیاد ملی نخبگان تأسیس شد. راه اندازی معاونت علمی ریاست جمهوری در آخر سال ۱۳۸۵ با هدف ارتقای اقتدار ملی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم بوسیله افزایش توانمندی های فناوری و نوآوری از دیگر تحولات خوب حوزه فناوری در دهه ۸۰ بود و از اواخر این دهه به تدریج شرکت های دانش بنیان و فناور با راهبری نخبگان و فناوران و متخصصان متولد شدند.
در دهه ۹۰ مطالبی چون تولید ملی، پشتیبانی از کالای ایرانی، رونق تولید و جهش تولید از جانب رهبر انقلاب مورد تاکید قرار گرفت وبه دنبال آن تولید دانش بنیان، تولید مبتنی بر دانش فنی بومی و همینطور پیشرفت های علمی و تولیدی که اشتغال آفرین باشد در دستور کار متولیان قرار گرفت. برپایه آمارهای رسمی معاونت علمی، در سال ۱۳۹۲، تعداد شرکت های دانش بنیان ۵۵ مورد بوده و در سال ۱۴۰۰ به ۶ هزار و ۶۶۳ رسید و در دیماه ۱۴۰۲ به ۹ هزار و ۵۶۰ شرکت بالا رفته است، هم اکنون در این شرکت ها ۳۴۰ هزار نفر از نخبگان، محققان و فارغ التحصیلان برتر دانشگاهی و … اشتغال دارند.
جمهوری اسلامی ایران حالا در آستانه چهل و پنجمین بهار خود قرار دارد و در همین رابطه خبرنگار مهر بمنظور بررسی وضعیت علم و فناوری در ۴ دهه اخیر به سراغ «جواد مشایخ معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری» رفته و گفتگویی را پیرامون عملکرد ایران در پیشبرد اهداف علم و تکنولوژِی، نقاط عطف کشور در عرصه علم و فناوری در دهه های اخیر، نقش سیاست گذاری در پیشرفت های فناورانه و چشم انداز تعیین شده در این حوزه و … انجام داده است.
متن این گفت و گو را در نوشتار زیر می خوانید؛
*به عنوان سوال نخست، آقای دکتر در ۴ دهه اخیر جمهوری اسلامی در عرصه فناوری و نوآوری چه مسیری را طی کرده است؛ سهم فناوری در اقتصاد در مقایسه با سالهای پیش از انقلاب چقدر بالا رفته است؟
من خیلی جاها این جمله را مطرح کردم که ما اگر می خواهیم بدانیم که در عرصه آموزش، پژوهش و فناوری چه مسیری را طی کردیم، باید تراز دغدغه هایمان را در این ۴ دهه ارزیابی نماییم که از کجا به کجا رسیده ایم؛ شاید ۴ دهه پیش یکی از مهم ترین دغدغه های نظام آموزش و پژوهش در کشور نرخ پایین سواد مردم و نرخ بالای بیسوادی بود که متعاقب آن نهضت سوادآموزی آغاز شد و بخش اعظمی از مردم که سواد نداشتند، به جمع باسوادان پیوستند. حالا اگر بخواهیم برش تک مقطعی در مقطع حاضر ترسیم نماییم و ببینیم چه کلید واژه هایی در عرصه آموزش و پژوهش ما برجسته است، میتوان به کاربردی شدن پژوهش ها، پژوهش های مسئله محور، نفوذ فناوری در اقتصاد، دانش بنیان شدن اقتصاد اشاره نمود اگر فقط این دو تصویر را مقایسه نماییم، نشان دهنده ارتقا تراز دغدغه های ما در زیست بوم علم و فناوری است. خود این مساله نشان میدهد که ما در این راه به پیشرفت هایی رسیدیم که سطح دغدغه های بالاتری را دنبال می نماییم.
مسیر طی شده در ادوار مختلف متأثر از مسائل در زمان های مختلف، متغیر بوده است و در مقطعی تمرکز بر سوادآموزی داشتیم، در برهه دیگر بحث آموزش عالی و ظرفیت دانشگاه ها برای ما برجسته شد و در زمان دیگر پژوهش در کنار آموزش و تحقیقات کاربردی مورد توجه قرار گرفت و پژوهشگاه های کاربردی و مراکز تحقیقاتی راه اندازی و بودجه های تحقیقاتی خوبی به مراکز تحقیق و توسعه اختصاص یافت. در سالهای قبل اما با ایجاد نهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان یک سری دغدغه های دیگری مورد توجه قرار گرفت؛ همچون توجه به فناوری نوظهور که خب مستحضر هستید که فناوری در زندگی بشر و پیشرفت اقتصادی جوامع نقش بسیار مهمی دارد. برخی از این فنآوری ها تاثیراتشان به قدری شگرف و زیاد است که ما را مجبور می کند که زمین بازی را تغییر دهیم. در سالهای اخیر کشور تلاش نموده در عرصه فناوری های نوظهور اقدامات متمرکزی را در دستور کار قرار دهد و راه اندازی ستادهای توسعه فناوری مثل ستاد توسعه زیست فناوری، ستاد توسعه نانوفناوری و موضوعات دیگر را در دستور کار قرار داد.
به دلیل وجود فاصله بین وزارتخانه های آموزش محور با صنایع، نهاد واسط معاونت علمی شکل گرفت که دغدغه اش پیوند دادن صنعت با دانشگاه بود و نقطه تمرکز خویش را بر توسعه فناوری قرار داد که البته در این راه متوقف نشد. به صورت مثال در امتداد کمک به ایجاد زیرساخت های زیست بوم نوآوری شاهد راه اندازی پارک های علم و فناوری در سالهای اخیر بودیم و معاونت علمی با شکل دهی پارک پردیس به عنوان نخستین پارک های تأسیس شده در ایران، تحول بزرگی را در عرصه علم و فناوری ایجاد کرد. در ادامه هم در کنار پارک ها؛ مراکز شتابدهی، مراکز نوآوری، خانه های خلاق، کارخانه های نوآوری و … شکل گرفت. اما در امتداد این فعالیت ها و مأموریت ها آن چه که ما (معاونت علمی در دولت سیزدهم) امروز بر آن تمرکز داریم این است که از این مرحله هم عبور نماییم و به نفوذ فناوری و دانش در قسمت های مختلف اقتصادی و در حقیقت به همان گفتمانی که «اقتصاد دانش بنیان» تعبیر می شود، برسیم.
*اقتصاد دانش بنیان دقیقا از چه زمانی در کشور بطور جدی در کشور جدی شد؟
اقتصاد دانش بنیان حدودا از یک دهه اخیر و از زمانی که به یک حدی از بلوغ فناوری رسیدیم، یعنی از زمانی که تعداد فارغ التحصیلان در مقطع تحصیلات تکمیلی افزایش پیدا کرد، پژوهشگاه و تحقیقات رشد یافت، میزان انتشارات بین المللی ما در مجلات معتبر افزوده شد و زیست بوم از منظرزیر ساخت ها تکمیل شد، در کشور به صورت جدی دنبال شد. هم اکنون در جایگاه مناسبی قرار داریم و به یک انباشتی از دانش های فنی و فناوری های تولید شده رسیده ایم که می تواند در صنعت و بخش های مختلف اقتصادی مورد توجه قرار بگیرد. عمده این تلاش ها در یک دهه گذشته نتایج خویش را نشان داده و موفقیت های چشم گیری در قسمت های فضایی، هسته ای، زیست شناسی، داروسازی، تجهیزات پزشکی و … اتفاق افتاده است. دوره فعلی معاونت علمی تمرکز بر گسترش اقتصاد دانش بنیان است تا بتوانیم این دانش های فنی و تجربیات علمی انباشت شده را در قسمت های اقتصادی کشور نفوذ دهیم.
*در راستای تحقق اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی در دولت سیزدهم چه برنامه ها و پروژه هایی را در دستور کار قرار داده است؟
معاونت علمی در دوره ی جدید برنامه های ویژه ای را برای تحقق اقتصاد دانش بنیان طراحی کرد بطوریکه یکی از اقدامات تحولی و زیرساختی ایجاد معاونت توسعه اقتصاد دانش بنیان در بدنه معاونت بود. همینطور برای بخش های مختلف اقتصادی که در کشور که وزن زیادی داشتند، ستادهای توسعه اقتصاد دانش بنیان بخشی مثل حوزه سلامت، کشاورزی، اقتصاد دیجیتال و آب شکل دادیم که مجموعه ۱۰ ستاد توسعه اقتصادی دانش بنیان افتتاح شد که وظیفه آنها اثرگذاری در آن بخش صنعتی مدنظر از نظر دانشی است.
به دنبال این هستیم که با نفوذ دانش و فناوری، راندمان بخش های مختلف صنعتی را افزایش دهیم و در نهایت شاهد کاهش وابستگی به واردات، کاهش خروج ارز و بومی سازی باشیم. برای پیشبرد برنامه این ستادها، توافقنامه های دستگاهی گوناگونی را با دستگاه یا وزارتخانه متولی حوزه های مدنظر به امضا رساندیم و سعی کردیم از طرفی ظرفیتهای دانش بنیان کشور را به دستگاهها معرفی و از آن سو تقاضاها و مسائل مهم صنایع و دستگاهها را شناسایی نماییم.
*مشخصاً به چند مورد از این پروژه های کلان که آورده اقتصادی بیشتری دارند، اشاره می کنید؟
علی رغم این که ۱۰۰ سال از کشف نفت و استخراج آن می گذرد، کماکان گلوگاه های فنی و وابستگی هایی به ادوات، نرم افزارها، اقلام و تجهیزات در این زمینه داریم و در امتداد دانش بنیان کردن اقتصاد تولید نفت و گاز در توافقنامه با وزارت نفت، شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز سعی کردیم ظرفیت هایی که دانش بنیان ها می توانند در آن اثرگذار باشند و حل مسئله کنند، شناسایی نماییم و توافقنامه های بلند مدتی را منعقد کردیم. به همین دلیل درحال تعریف پروژه های مشترک و بومی سازی تجهیزات راهبردی هستیم که اکنون وارداتی اند و به سبب تحریم و بالا رفتن نرخ ارز هزینه تولید نفت و ریسک تولید را افزایش داده است. به عنوان مثال توافق نامه همکاری معاونت علمی با شرکت ملی گاز با مبحث بومی سازی ۱۲ قلم کالای راهبردی صنعت گاز به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار منعقد شده است.
همچنین در توافقی که با شرکت ملی نفت داشتیم، مقرر شد شرکت های دانش بنیان مبادرت به ساخت یکی از ابزارهای مهم این صنعت با عنوان «ابزارهای حفاری هدایت شونده دورانی» کنند و شرکت ملی نفت به مدت ۱۰ سال استفاده و بهره برداری از خدمات این ابزار را تضمین کرده است. از طرف دیگر توافقنامه هایی با وزارت بهداشت در عرصه سلامت، تولید دارو، واکسن، تجهیزات پزشکی و وزارت جهادکشاورزی برای بومی سازی کود، سم، نهادهای دامی منعقد کردیم و حتی حوزه ای مثل ورزش را هم مورد توجه دادیم بطوریکه مقرر است کمیته مشترکی برای آغاز همکاریهای مشترک با فدراسیون فوتبال تشکیل گردد و زمینه را برای فعالیت شرکت های دانش بنیان در عرصه های مورد نیاز فدراسیون همچون چمن هیبرید، لباس های ورزشی نوین، کمک داور ویدئویی و … فراهم آورد.
*به لحاظ آماری جایگاه ایران اکنون در سبد جهانی تکنولوژی های جدید و نوآوری کجاست؟
ایران در عرصه تولید علم در نمایه های استنادی معتبر در رتبه ۱۶ و ۱۷ دنیا قرار دارد و در بعضی حوزه ها که به صورت متمرکز به آن پرداختیم، مثل نانوفناوری به جایگاه چهارم و پنجم ارتقا یافته ایم. همینطور در یک سری فاکتورهای بین المللی مثل شاخص جهانی نوآوری از رتبه ۱۲۰-۱۳۰ از بین ۱۵۰ کشوری که این شاخص برایشان محاسبه می شد، هم اکنون به رتبه های زیر ۶۰ رسیده ایم که خب این آمارها نشان میدهد که در عرصه اقتصاد دانشی و نوآوری محور رشد چشم گیری داشته ایم.
*بروز و ظهور اقتصاد دانش بنیان در ایران در دهه های گذشته را چگونه ارزیابی می کنید، سهم فناوری در اقتصاد در مقایسه با سالهای پیش از انقلاب چه تغییری کرده است؟
شناخت و فهمی که بنده از مبحث دارم این است که در سالهای دور چیزی که در اختیار نداشتیم، فناوری بود، باآنکه در بعضی حوزه ها وارد صنعت شدیم و کارخانه های مختلف مثل خودروسازی و یا کارخانه های تولید لوازم خانگی شکل گرفته اند، اما اینها فناوری نبودند. فرق فناوری و صنعت کجاست؟ زمانی که شما توان انطباق و توان توسعه و تولید یا طراحی مجدد داشته باشید، عملاً به فناوری و توانمندی فناورانه رسیده اید. در سالهای قبل از انقلاب علیرغم وجود درامدهای سرشار نفتی، سیلی از واردات ماشین آلات و.. اتفاق میفتد و وابستگی وجود داشت. مثالش را شاید بارها شنیده باشید؛ مثلا تجهیزات پیشرفته نظامی هواپیماهای اف ۱۴ را داشتیم ولی بسیار به تعمیر و نگهداری و حتی بهره برداری به خارج از کشور وابسته بودیم و مستشاران خارجی باید به ایران می آمدند. معتقدم زمانی یک ملت به توانمندی فناورانه می رسد که در لایه اول از فناوری درست استفاده نماید و در لایه دیگر بتواند «توانایی انطباق تغییرات جزئی» و در مرحله بعدی «توانایی توسعه» داشته باشد.
به واسطه توانمندی فناورانه در حقیقت میتوان بازطراحی و بازتولید انجام داد و ما در خیلی از حوزه ها الحمدالله شاهد این بودیم که به یک توانمندی فناورانه رسیدیم و هم اکنون دانشجویان، اساتید و فارغ التحصیلان دانشگاهی ما می توانند سطح بالایی از فناوری را پوشش دهند. این افراد در تولید سخت افزار، نرم افزار و دانش های فنی و مدیریتی در وضعیت خوبی قرار دارند که تکمیل کننده پازل توانمندی کشور است. دانشمندان کشور ما توانسته اند سطح صنایع را در خیلی از حوزه ها همچون سلامت، دارو، امنیتی و دفاعی و … ارتقا دهند.
فناوران ما به سطحی از توانمندی تکنولوژی دست پیدا کرده اند که می توانند با سفارش مشتری محصولات را تغییر دهند و حتی تغییراتی در خط تولید، کیفیت و راندمان تولید ایجاد کنند و آنرا بالا برند. این شاخص ها نشان دهنده افزایش توانمندی فناورانه کشور در سالهای اخیر است.
*آقای دکتر سوال دیگر این هست که سیاست گذاری و برنامه ریزی نقشی در این پیشرفت ها داشته یا صرفا این پیشرفت نتیجه همراهی با گذر زمان بوده است؟
سوال خوبی را مطرح کردید؛ ببینید اولاً مقوله پیشرفت، شانسی و اتفاقی نیست آن هم پیشرفت همه جانبه چند بعدی! وقتی یک ملتی رشد همه جانبه ای را تجربه می کند بدون تردید نقش سیاست گذاری و برنامه نویسی در آن پررنگ است. من نمی خواهم بگویم آن چه در این سال ها داشتیم یک نظام سیاست گذاری کاملا بدون عیب و نقص بوده و یا پیوستگی لازم را داشته، خیر در برهه هایی فراز و فرود داشته اما در مجموع به مسیر طی شده ۴۰ ساله نگاه می نماییم می بینیم، مجموع این برنامه ها و سیاست ها در کنار سرمایه های انسانی که در کشور ما وجود داشت پیشرفت های فناورانه را رقم زده است.
قطعاً سیاست گذاری بدون اجرای مناسب به نتیجه نمی رسد و اجرای بدون برنامه مجموعه ای از کارهای پراکنده ای است و خب نتیجه لازم را به ارمغان نخواهد آورد، بدین سبب دست به دست هم دادن سیاست گذاری در کنار سرمایه های انسانی و فرصت های مبتنی بر نخبگان در مجموع شرایطی را فراهم نمود که یک رشد شایان توجهی را در عرصه علم فناوری تجربه نماییم. ما معتقدیم با آنکه این مسیر طی شده توفیقات خوبی داشته اما هنوز به قله نرسیده ایم و هنوز ثمرات شیرین سرمایه گذاری در علم و فناوری و دانش بنیان ها به بار ننشسته است و ان شاءالله در سال های آتی میوه های پرثمرتری را از این باغ برداشت خواهیم کرد.
*نقاط عطف پیشرفت کشور در حوزه علم و فناوری را چه مقطعی از این ۴ دهه می دانید؟
در این ۴۴ سال کشور ما اتفاقات مختلفی را تجربه کرده و یکی از مهم ترین اتفاقات پس از انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی بود. این جنگ فشار مضاعفی را به جامعه تحمیل کرد و آن اتحاد جهانی ضد ایران و حمایت و پشتیبانی ده ها کشور از عراق، موجب شد به سمت خوداتکایی و خودباوری حرکت نماییم به اصطلاح روی پای خود ایستادیم و به توانمندی های داخلی توجه نشان دادیم؛ بدین سبب یک مرحله از پختگی و مسیر پیشرفت ما عملاً در این ۸ سال طی شد. بومی سازی خیلی از تسلیحات و ادوات نظامی که نه تنها در عرصه بازدارندگی نظامی مؤثر بود بلکه پیشرفت های فضایی را رقم زد، مرهون توفیقاتی است که ما از سرمایه گذاری و توجه به توانمندی موشکی در آن سال ها برایمان بدست آمد. بدین سبب یکی از نقاط عطف رسیدن به خودباوری و خوداتکایی بود در دوره جنگ تحمیلی برای کشور حادث شد.
جلوتر آمدیم و اتفاقات دیگری افتاد؛ خیلی راه دوری نرویم و در همین یک دهه گذشته به بهانه دستیابی ایران به انرژی هسته ای، تحریم های بسیار شدیدی را تجربه کردیم و وقتی پای صحبت دانش بنیان ها بنشینید و بپرسید که مسیر پیشرفت چگونه بود و چرا وارد کسب وکار فناورانه شدید، پاسخ می دهند که تحریم فلان صنعت و یا بخش اقتصادی موجب شد مدیران به سراغ ما بیایند و اعلام کنند به سبب عدم تأمین قطعات و … به ساخت داخل نیاز داریم. بدین سبب ما از این تهدید، فرصت ساختیم و موج دیگری از پیشرفت را تجربه کردیم که این هم نقطه عطف دیگری در راه توسعه فناوری و رشد مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان شمرده می شود.
در ۲-۳ سال قبل با همه گیری کرونا دیدیم که بن بست شکنی را همین دانش بنیان ها و فناوران ایرانی انجام دادند و توفیقات خوبی را در حوزه تولیدات ماسک، دستگاه های کمک تنفسی، تولید واکسن داشتند و توانستند چندین واکسن را در سطح بین المللی ثبت کنند. این دانش بنیان ها و جامعه علم و فناوری بودند که در یکی دو دهه گذشته از هر تهدیدی ولو تهدید داخلی و خارجی و طبیعی و غیرطبیعی فرصت ایجاد کردند و برای خلق ارزش، ایجاد اشتغال و ارزش آفرینی، کارنامه درخشانی را ثبت کردند. به تعبیر بنده موتور دانش بنیان ها تازه روشن شده و امیدوار هستم در ادامه شاهد دستاوردهای بزرگ تر و درخشان تری باشیم.
در آستانه چهل و پنجمین سالگرد انقلاب اسلامی، حدود ۱۰ هزار شرکت دانش بنیان و ۲ هزار شرکت خلاق در کشور داریم که اینها می توانند نقش های جدی در پروژه های بسیار بزرگ تر برعهده بگیرند و در تلاش هستیم که با کنسرسیوم سازی این شرکت ها و هم افزایی توانمندی اینها، توان حل مسائل بالاتری را برای آنها ایجاد نماییم.
*به عملکرد جمهوری اسلامی در پیشبرد اهداف علم و فناوری چه نمره ای می دهید و این که مهم ترین نقاط ضعف و موانع در راه رسیدن به اعتلای علمی را چه می دانید؟
نظام جمهوری اسلامی در این ۴ دهه عملکرد خوبی لااقل در بعد علم و فناوری داشته و کارنامه قابل قبولی را ثبت کرده است و من به این عملکرد نمره ۱۹ می دهم.
در پاسخ به بخش دوم سوال شما باید بگویم که بعضی از این موانع، موانع ساختاری است. به هر حال بروکراسی حاکم بر ساختار حکمرانی کشور تا حد زیادی دست و پاگیر است البته کوشش های خوبی در امتداد مقررات زدایی و کاهش ضوابطِ دست و پاگیر انجام شده اما کافی نیست و باید هرچه بیشتر فضا را برای نقش آفرینی بخش خصوصی توانمند مهیا نماییم. یک مسئله دیگر، نگرشی است که ریشه در پیش فرض های ذهنی ما دارد که در لایه های مختلفی در سطح عموم مردم، مسئولان و … وجود دارد و باید این موانع ذهنی و سد نگرشی که می گوید «ما نمی توانیم» و یا این که «این کار از ما بر نمی آید و یا شدنی نیست» را کنار بگذاریم. مسائلی مثل تحریم های بین المللی و فشارها هم بی تاثیر نیست اما می خواهم بگویم این فشارها، چاقوی دو لبه است چون که از یک سو چالش هایی را برای دسترسی های بین المللی ما به وجود می آورد ولی از آن سو سبب القای حس خودباوری و ایجاد توانمندی های داخلی می شود.
*به عنوان سوال آخر چشم انداز تعیین شده برای فناوری و نوآوری را در امتداد ارتقا جایگاه کشور از بعد دانش بنیانی چگونه ارزیابی می کنید؟ رسیدن به اهداف تعیین شده در این چشم انداز جایگاه ایران را از نظر اقتدار ملی و بین المللی چه تغییری خواهد داد؟
به نظرم ایران این ظرفیت را دارد که در یک چشم انداز میان مدت و طولانی مدت در فهرست ۱۰ ابرقدرت فناوری در دنیا قرار بگیرد و کسب این جایگاه واقعاً دور از دسترس نیست؛ ما توانمندی بسیار خوبی در محققان و تولید علم داریم و نشان دادیم هرجا تمرکز نماییم و انرژی و وقت بگذاریم، به نتیجه می رسیم. بدین سبب همانطور در تولیدات علمی در جایگاه مناسب دنیا قرار داریم، در عرصه تولیدات فناوری و اقتصاد مبتنی بر تکنولوژی و اقتصاد مبتنی بر تکنولوژی این ظرفیت را داریم که به ۱۰ کشور برسیم. جایگاه مطلوب ما این است که بتوانیم پاسخگوی نیازهای اساسی کشور در قسمت های مختلف شامل صنعت حمل و نقل، امنیت غذایی کشور، سلامت و دارو و … مبتنی بر توانمندی های داخلی و دانش های بومی، باشیم و در این شرایط است که یک توسعه اقتصادی دانش بنیان پایدار در کشور رقم خواهد خورد.
این مطلب بیست و یکم را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب