رئیس سازمان هوش مصنوعی در یادداشتی اعلام كرد؛
با کدام مؤلفه ها می توان به کشورهای پیشرو در هوش مصنوعی پیوست
به گزارش بیست و یکم، رییس سازمان ملی هوش مصنوعی مولفه های تبدیل شدن به کشور پیشرو در هوش مصنوعی را تشریح نمود و اظهار داشت: دهه آینده، دهه ای است که ابزارها و محصولات هوش مصنوعی ساحات مختلف زندگی را متاثر می کنند.
به گزارش بیست و یکم به نقل از مهر، محمدسعید سرافراز، رییس سازمان ملی هوش مصنوعی در یادداشتی به مهر در ارتباط با مولفه های تبدیل شدن به کشور پیشرو در هوش مصنوعی آورده است:
متن یادداشت به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
با کدام مؤلفه ها می توانیم به کشورهای پیشرو در هوش مصنوعی بپیوندیم؟
یکی از مهم ترین محورهایی که رهبر انقلاب در دیدار نخبگان علمی در سال ۱۴۰۰ به آن اشاره داشتند، لزوم اهتمام به هوش مصنوعی و پیشرفت در این امر بود. نگاهی که ایشان در دیدارهای اخیر نیز ضمن تصریحِ باردیگر بر آنها با لزوم تمهید زیرساخت ها برای پیوستن ایران به جمع ده کشور برتر جهان در حوزه هوش مصنوعی نیز مورد تأکیدذ قرار گرفته است. حالا و در آستانه دیدار نخبگان با رهبر انقلاب که مقرر است فردا برگزار شود، دکتر محمد سعید سرافراز رییس سازمان ملی هوش مصنوعی درباره ی مؤلفه های پیشرفت ایران در حوزه هوش مصنوعی یادداشت را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است. این یادداشت را بخوانید:
حدود یک ماه قبل و در اولین دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با هیات محترم دولت چهاردهم، ایشان ضمن اشاره به اینکه «صرف بهره برداری از هوش مصنوعی امتیاز نبوده و لازم است تا کشور بر لایه های عمیق این فناوری مسلط شود»، به بیان راهبردی کلان برای توسعه هوش مصنوعی در کشور پرداختند. به نظر می آید این راهبرد در امتداد چشم اندازی قرار گرفته که ایران را در باشگاه ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی دنیا تصویر می نماید. چشم اندازی که حدود ۳ سال پیش در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور، توسط مقام معظم رهبری ترسیم گردید. در این زمان، مسئولین، کارشناسان و صاحب نظران مختلفی در رسانه ها و مجامع تخصصی، با توصیف چشم انداز بیان شده، نظرات خودرا پیرامون راهبرد توجه به لایه های عمیق فناوری هوش مصنوعی اعلام نموده و کوشیده اند تا از نظر خود، به تشریح ابعاد این راهبرد بپردازند.
مراجع مختلف در دنیا، متناسب با نظامات ارزشی خود، فاکتورهای متفاوتی را برای رتبه بندی کشورها در هوش مصنوعی ارائه کرده اند. در ایران نیز لازم است تا مجموعه های پژوهشی و دانشگاهی، متناظر با انتظارات کشور از این صنعت، به وزن دهی فاکتورهای مطرح شده در دنیا پرداخته و با بررسی وضعیت فعلی ایران، به ترسیم نقشه راه توسعه هوش مصنوعی در کشور، بمنظور رسیدن به چشم انداز مدنظر کمک نمایند. هرچند توصیف کمی نیازمند فعالیتی است که در بالا ذکر گردید، اما با عنایت به سند ملی هوش مصنوعی و با بررسی وضعیت توسعه سایر کشورها به نظر می آید اقتضای برتری در عرصه ی هوش مصنوعی، تحقق تصویری با مولفه های زیر است:
حضور در باشگاه توسعه دهندگان برتر علوم و فناوری های پیشروی هوش مصنوعی
توجه به توسعه تحقیقات و فناوری های پایه و راهبردی، شرط لازم برای حضور در حوزه رقابت های جهانی حوزه هوش مصنوعی است. توسعه این علوم و فناوری ها، هرچند در نگاه اول، اقدامی هزینه بر و فاقد توجیه کاربردی نزدیک به حساب می آید، اما در عمل یک سرمایه گذاری ملی و بلندمدت است که باید توسط دولت و حاکمیت حمایت شود. ساخت دستیار دانشمند، طراحی نسل جدید تراشه های اختصاصی شده برای پردازش های هوش مصنوعی، شبیه سازی خاصیت هایی از مغز انسان که تا حالا شبیه سازی نشده، ترکیب فناوری های شناختی و هوش مصنوعی بمنظور طراحی سیستم های تعامل ماشین و انسان، بهره گیری از توان پردازشی موجودات زنده برای توسعه ماشین های هوشمند و ترکیب فناوری های زیستی و هوش مصنوعی بمنظور افزودن هوشمندی های نو به موجودات زنده، مصداق پژوهش هایی است که باید با بهره مندی از تمامی ی ظرفیت نخبگانی ایرانیان به آنها توجه نمود.
توسعه سکوهای ارائه خدمات فراگیر مبتنی بر هوش مصنوعی
یکی از لوازم توسعه هوش مصنوعی، وجود سکوهای بومی فراگیری است که بتوانند با ارائه خدمات مختلف به مردم، موجب افزایش کیفیت زندگی و رضایت آنان شوند. این سکوهای فراگیر، با استفاده از قدرت اقتصادی خود می توانند زمینه ی توسعه خدمات و فناوری های گوناگونی را در زنجیره ی خود، توسط شرکت های کوچک و متوسط فراهم آورند. این سکوهای ارائه ی خدمات عمومی یکی از مهم ترین ابزارها برای حضور در بازارهای جهانی (به طور خاص بازار جوامع کشورهای منطقه) می باشند.
ایجاد قدرت محسوس جهانی با تعریف ابرپروژه های متکی بر فناوری هوش مصنوعی
هوش مصنوعی همچون فناوری هایی است که زمینه را برای طی نمودن راه های میان بر برای ایجاد تغییر در نظم قدرت جهانی در بعضی عرصه ها فراهم می آورد. انتخاب دقیق این عرصه (ها)، توجه و تمرکز بر آنها و تعریف ابرپروژه هایی که ایران از خلق قدرت ناشی از آن به صورت معناداری نسبت به نظم موجود قدرت منتفع گردد، از مولفه های کلیدی تحقق برتری در عرصه هوش مصنوعی است.
حضور فعال در ایجاد مجامع و قواعد جهانی حوزه هوش مصنوعی
دهه آینده، دهه ای است که ابزارها و محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی ساحات مختلف زندگی بشر را متاثر از خود می کند و این اثرگذاری، ضرورتاً توأم با تبعات مختلف سیاسی- امنیتی و ارزشی- اخلاقی است. تدوین قوانین و مقررات و طراحی الگوهای مختلف مبتنی بر ارزش ها و نهادینه نمودن آنها، می تواند از تبعات سوء و چالش های در رابطه با آنها کاهش دهد. این مهم هم چنین مقدمه ای برای حضور موثر در تاسیس و جهت دهی به مجامع بین المللی در رابطه با هوش مصنوعی بوده و در صورت طراحی دقیق، امید آن می رود که ایران بتواند در قالب ارزش های خود، سهمی در پاسخ دهی به سوالات روز این حوزه (مانند مسئولیت پذیری ماشین های هوش مصنوعی، درگیری های احساسی ماشین ها، آینده مشاغل و …) داشته باشد.
همانطور که پیش تر اشاره شد، با عنایت به تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم دستیابی به لایه های عمیق و زیرساختی هوش مصنوعی، کارشناسان مختلفی در این زمان، به بررسی دلیلهای اهمیت و اولویت این مورد به عنوان راهبردی برای جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به چشم انداز حضور در باشگاه ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی پرداخته اند. دلیلهای مختلفی در میان کارشناسان به عنوان چرایی این اولویت مطرح گردیده است. به عنوان نمونه، برخی معتقدند فناوری های این دسته (که امروز محل نزاع غول های فناوری دنیا نیز می باشند) عمق نفوذ بالایی داشته و تاثیر زیادی بر توسعه فناوری ها و محصولات دیگر دارند و بنابراین بدون تسلط به آنها یا وابستگی کشور بالا رفته یا با وضع تحریم های جدید پیشرفت کشور مختل می گردد. به عنوان دلیلی دیگر، عده ای بر این عقیده هستند که شرط توسعه اقتصادی و خلق بازارهای جدید (به طور خاص بازار بین الملل) داشتن فناوری های متعلق به این دسته بوده و تنها محصولات و فناوری های متعلق به این دسته هستند که با وجود شرایط تحریمی خاص ایران، امکان فروش و کسب درآمد قابل توجه بین المللی را دارند. علاوه بر موارد فوق، برخی دیگر از کارشناسان معتقدند تنها با استفاده از لایه های عمیق فناوری، می توان اثرات بزرگ گذاشته و برخی ابرچالش های اساسی کشور را حل نمود. هرچند علاوه بر دلیلهای فوق، دلیلهای گوناگون دیگری نیز می توان مطرح نمود، اما به نظر می آید سوال پر اهمیت تر و مشکل تر نسبت به چرایی اولویت داشتن لایه های عمیق و زیرساختی، سوال در رابطه با چیستی این لایه ها و تعیین مصادیق آن می باشد. پاسخ فنی و دقیق به این سؤال، با عنایت به سرعت بالای توسعه این فناوری کار ساده ای نمی باشد. هرچند مواردی مانند آنچه درباره ی علوم و فناوری های راهبردی در بالا مطرح گردید، یا تسلط به معماری مدلهای بزرگ زبانی و تصویری، توسعه لابراتوار های خودران، تولید داروهای جدید و دارو، افزایش راندمان الگوریتم های یادگیری ماشین یا نظایر آنرا می توان به عنوان برخی مصادیق بیان کرد، اما لازم است تا کشور با بوجودآوردن سازکارهای چابک، امکانات کافی و ریسک پذیری مناسب، زیرساخت توسعه فناوری ها و محصولات این دسته را فراهم آورد تا جوامع نخبگانی به سرعت بتوانند با تشخیص مصادیق اثربخشی کافی داشته باشند (البته لازم توجه است که موارد متعلق به این دسته، غالباً کارهایی هستند که مساله آنها از جنس توسعه بازار نیست و دارای ریسک های جدی فناوری می باشند. علاوه بر آن توسعه آنها نیاز به دانش زیادی داشته، قابل کپی برداری از نمونه های مشابه نبوده و در نتیجه در کوتاه مدت به نتیجه نمی رسند). متناسب با توصیف ارائه شده و با عنایت به نکات بالا، به نظر می آید موارد زیر، لوازم و راهکارهایی است که برای تحقق چشم انداز موردنیاز می باشند:
شکل دهی به بازار داخلی داده (بورس داده)، دسترس پذیرسازی داده های دولتی
داده، رکن اساسی توسعه هوش مصنوعی است و ایران از نظر سامان یافتگی و دسترس پذیری داده، ضعف های مختلفی دارد. برای حل این مشکل، لازم است اولاً داده های موجود دولتی برای توسعه هوش مصنوعی عرضه گردد، ثانیاً با ترویج تجارت داده و پشتیبانی از کسب و کارهای در رابطه با داده، بخش خصوصی و مردمی برای تولید و انتشار داده فعال شوند، و ثالثاً با ارائه خدمات هدفمند به کشورهای منطقه، کلان داده های موردنیاز برای یادگیری مدلهای هوش مصنوعی ایرانی، فراهم شود. دسترسی به کلان داده های سایر کشورها، لازمه فراگیری مدلهای ایرانی در آن کشورها می باشد.
توسعه زیرساخت پردازشی
زیرساخت پردازشی، دومین رکن اساسی توسعه هوش مصنوعی و از نظر عملیاتی، در زمره فوری ترین نیازهای زیست بوم هوش مصنوعی در کشور است؛ نیازی که با عنایت به شرایط انحصاری و تحریمی مرتبط، تامین آن در مقیاس بالا، پیچیدگی هایی دارد. چنانچه این پردازنده ها به سرعت تامین نشود، بیم آن می رود که متناظر با وضعیت سیاسی دنیا، شرایط تامین مشکل تر نیز بشود.
توسعه دستیارهای هوشمند
روندهای جهانی بر توسعه خدمات پرکاربر بر پایه هوش مصنوعی، همچون در عرصه های «سلامت»، «خدمات عمومی»، «روان شناسی» و «آموزش» دلالت دارد. توجه به زیرساخت ها و ارکان توسعه هوش مصنوعی، بدون امتداد یافتن آن در جامعه به مفهوم ناتمام ماندن مسیر توسعه این فناوری است. با عنایت به بضاعت کم بخش خصوصی برای تامین منابع مورد نیاز توسعه این خدمات، لازم است دولت و حاکمیت با تزریق امکانات خود در قالب مشارکت عمومی-خصوصی در شرکت های بزرگ (از طریق ایجاد یا تقویت) به این حوزه کمک کند. این دستیاران در عین خلق ارزش اقتصادی، قابلیت افزایش کیفیت فاکتورهای در رابطه با رفاه عمومی را نیز داشته و در صورت فراگیری درست، می تواند به افزایش عدالت نیز کمک نمایند.
توسعه سرمایه انسانی
علی رغم وجود ظرفیتهای بسیار باارزش در عرصه ی سرمایه ی انسانی، پیش بینی می شود که برای توسعه هوش مصنوعی در تراز اقتضائات برتری جهانی با کمبودهایی در عرصه ی نیروی انسانی مواجه باشیم. لازم است با تعریف و پشتیبانی از برنامه های دارای استانداردها و ابعاد بین المللی، حفظ، به کارگیری و مهاجرت معکوس سرمایه ی انسانی را تدبیر نموده و ظرفیت ملی- نخبگانی در رابطه با توسعه هوش مصنوعی را به مفهوم حداکثری به فعلیت رساند.
تاسیس و پشتیبانی از موسسات تحقیقاتی پیشرو در عرصه هوش مصنوعی
ضروری است به موازات بهره مند شدن از کاربردهای هوش مصنوعی در عرصه های مختلف عمومی و دولتی، و بمنظور غافل نشدن از تحقیقات مرزی در این فناوری، موسساتی (اعم از لابراتوار های ملی، شرکت های آینده ساز، موسسات پژوهشی فرادانشگاهی و غیره) با ماموریت های تعریف شده در این خصوص تاسیس شوند.
نقش آفرینی فعال در شکل دهی به مجامع و پیمان های بین المللی
حضور و نقش آفرینی فعالانه ی جمهوری اسلامی در ایجاد ارتباطات علمی و سیاسی، حول محورهای فنی، اخلاقی و حقوقی با سایر کشورها، و شکل دادن به اجتماعات جدید ذیل پیمان ها و معاهدات بین المللی، و برنامه ریزی برای اثرگذاری های نظری و سیاستی در محافل تدوین کننده ی متون و اسناد بین المللی مربوط به حوزه هوش مصنوعی، از لوازم قطعی حضور در جمع ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در جهان است.
تعریف ابرپروژه جهش اقتدار جمهوری اسلامی ایران
یک معنای روشن بهره مند شدن جمهوری اسلامی ایران از فرصت های هوش مصنوعی، افزایش جهش گونه ی منابع قدرت بوسیله کاربست این فناوری است. بر این اساس لازم است در قالب یک کلان پروژه، سرمایه گذاری متمرکز و اولویت دار با هدف ایجاد جهش در قدرت کشور با استفاده از فناوری هوش مصنوعی مربوطه انجام پذیرد. اولویت هایی برای انتخاب این ابرپروژه می توان متصور بود، که در متنی مجزا به آن پرداخته خواهد شد. این کلان پروژه، هم چنین ظرفیت این را دارد که تصویر جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک نظام پیشرفته در عرصه هوش مصنوعی و بهره مند از آن تثبیت نماید.
لازم است اشاره شود که طرحواره بالا، بصورت خلاصه تنها کوشیده است تا توصیفی از شرایط ایران مستعد حضور در باشگاه کشورهای برتر حوزه هوش مصنوعی و لوازم موردنیاز آنرا ارائه نماید. این طرح اولیه، مکمل هایی نیز دارد که بصورت دقیق تر، جزئیات مربوط به هرکدام از لوازم یاد شده را بیان می کند، که به دلیل رعایت اختصار و به اقتضای محیط، در این گام منتشر نشده است. تدقیق این چهارچوب بمنظور در دستور کار قرار گرفتن آن برای کشور، نیازمند بررسی عموم متخصصین است و امید آن می رود که با مشارکت و همفکری نخبگان و صاحب نظران، مسیر کشور برای دستیابی به لایه های عمیق و کاربردی هوش مصنوعی و حضور در باشگاه ۱۰ کشور برتر این حوزه، روز به روز شفاف تر شود. بدیهی است که توسعه جامع هوش مصنوعی در کشور، لوازم دیگری به جز موارد اشاره شده در متن فوق را دارد که در جای خود به آن پرداخته خواهد شد و متن بالا تنها به بررسی لوازم توجه به راهبرد توسعه لایه های عمیق هوش مصنوعی پرداخته است.
منبع: بیست و یكم
این مطلب بیست و یکم را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب